Ik ben een oude krokodil en die hebben veel watertjes doorzwommen. Ik werk al vijftien jaar in het Antwerpse Letterenhuis. Daar beschrijf ik archieven van Vlaamse auteurs. Op dit moment worstel ik met dat van Emmanuel De Bom (1868-1953), romancier en het hoofd van de stedelijke bibliotheken. Toch stoot ik vooral op sporen van zijn activiteit als journalist – De Bom was ook correspondent van de NRC en redacteur van Volksgazet.

Zijn werk als bibliothecaris en journalist kostte hem zijn schrijverschap: in zijn lange leven publiceerde De Bom maar twee romans. Bij die tragiek kan ik me iets voorstellen.

Toen ik geschiedenis studeerde, was het al economie wat de klok sloeg. Reeksen gegevens over het graan dat in de 16^de eeuw uit het Baltisch gebied werd ingevoerd. Daar grafiekjes van tekenen om het wetenschappelijk te maken.

Vandaag passen mijn vakgenoten sociologische modellen toe. Soms, als mijn oudekrokodillenhumeur de bovenhand haalt, mompel ik: “Pseudowetenschap!”. Ja, een oude krokodil mompelt met uitroepteken.

De Bom was maar één mens. Ik kan hem wegzetten als ambtenaar, middelpunt van een netwerk, speler op het literaire veld of flamingant. Maar hij was dat door elkaar, het ene moment meer dan het andere. Dat maakt van hem een mens.

Toen ik studeerde, bestond archivistiek nog niet als zelfstandige discipline. Nu is dat veranderd. Maar ISAD-normen en ander fraais mogen van ons geen fetisjisten maken die vergeten verliezen wàt ze in hun zuurvrije mapjes, dito archiefdozen en hun databases stoppen.

De Bom bewaarde àlles. Er wachten mij tien grote verhuisdozen. Terwijl ik roestige paperclips en lege omslagen verwijder, slaak ik soms een oudekrokodillenzucht. Maar toch.

In zijn jonge jaren had De Bom een vriendin. Zij kwam uit Königsberg. Clara Gaesch spoelde in Antwerpen aan als serveerster in een café-chantant. Ze was de minnares van de eigenaar van een andere kroeg, van wie ze een kind had. Toen ontmoette ze de naïeve schrijver en stedelijk ambtenaar. Hij werd hals over kop verliefd. Clara zag De Bom vooral als kans op een beter leven.

Het liep natuurlijk mis. De Boms burgerlijke familie gaf Clara aan bij de Vreemdelingenpolitie. Ze vloog het land uit. De Bom was intussen “opgegroeid” en begreep dat Clara en hij geen toekomst hadden. Toen werd ze ziek en keerde naar Antwerpen terug om te sterven. De Bom liet haar opnemen in het ziekenhuis en betaalde haar uitvaart. Hij bewaarde de rekening van de leverancier van het kruis op haar graf.

Archief, ook al gaat het om dat van instituten, blijft de neerslag van menselijke activiteit. Wij bewaren geen oud papier maar intenties en verlangens. Daar vul je geen beleidsplannen mee maar het is goed er af en toe aan te denken.

Archief maakt oude krokodillen gelukkig.

Verschenen in “Meta”.