Ik woon in een politiek sterk gepolariseerde stad. Als ambtenaar kan ik geen opinies ten beste geven over het beleid. Dat is niet altijd gemakkelijk, maar het is redelijk. Over mezelf mag ik natuurlijk wel iets zeggen – het is trouwens geen geheim.

Ik ben geen Vlaams nationalist en ik ben dat ook nooit geweest. Met mijn ideologische achtergrond – drie generaties rode en blauwe voorvaderen – kan dat moeilijk anders.

Toch betrapte ik mezelf onlangs op enige opwinding over een… taalkwestie. Met name het gebruik van het Engels in het hoger onderwijs.

Ik hoorde mezelf zeggen: ‘We hebben honderd jaar ons best gedaan om volwaardig onderwijs in onze eigen taal te krijgen en nu moeten we dat overboord zetten om les te geven in Bassengengels. Aan buitenlandse studenten die zelf ook geen goed Engels spreken!’.

Ik moet bekennen dat mijn betoog minder gestructureerd klonk dan de volzin die u net las. ‘Bassengengels’ is een in onbruik geraakt Antwerps woord. ‘Basseng’ is de verbastering van het Frans ‘bassin’ dat ‘dok’ betekent; ‘bassengengels’ is bijgevolg het Engels dat men destijds aan de dokken sprak – een ad hoc taal die qua structuur allicht veel weg had van het “internationale” Engels – voor een flink stuk geleerd van liedjes en van de tv – dat velen vandaag bezigen.

Soms schrikt een mens van zichzelf. Ik hou mezelf voor tamelijk kosmopolitisch en ik ben de zoon van de enige Vlaamse schrijver van zijn generatie die dat bij leven ook echt was (denk daar maar eens over na!). In Brussel loop ik met een zak boeken uit Waterstone’s naar de Librairie Tropismes om daar mijn kooplust verder te bevredigen.

Maar ik heb ook voor historicus geleerd. Ik weet dat de Vlaamse strijd, kwestie of hoe u het ook noemen wil, meer dan anderhalve eeuw de culturele en politieke agenda in mijn land heeft bepaald.

Nu de strijd gestreden is, vertonen veel van mijn politiek correcte geestesgenoten de neiging om hem te vergeten. Daar heb ik – op wetenschappelijke gronden, zeg maar – problemen mee. Je veegt de aspecten van de geschiedenis die je om de een of andere reden niet bevallen niet zomaar onder de mat – dat is in het beste geval geheugenverlies, in het slechtste geschiedenisvervalsing.

En emotioneel, merk ik nu, ben ik erg gehecht aan mijn taal. Die taal is niet wie ik ben zoals nationalisten in de 19de eeuw dachten (‘De tael is gansch het volk!’), maar ze is wel voor een groot stuk wat ik doe – ongeacht wat mijn gedachten waard zijn, neergeschreven in een andere taal zouden het niet precies dezelfde gedachten zijn. Dat is een. Ook al, en dat is twee, omdat ik geen enkele andere taal zo goed beheers als mijn ‘moederspraak’.

Tja.

Ik heb net de ca. 850 bladzijden van de Penguin Modern Classics-editie van Parade’s End van Ford Madox Ford achter de kiezen. Aan de stapels exemplaren van de Nederlandse vertaling van dat boek in de Fnac te zien, gaan de meeste mensen die uitdaging liever uit de weg.

Toch zou ik mij heel ongemakkelijk voelen als ik mijn gastcolleges aan de Antwerpse Academie plots in het Engels moest geven. Ik weet bij God niet of ik dat op een in mijn eigen ogen – pardon: oren –   verantwoord niveau zou kunnen doen.

Aan de andere kant is het niet realistisch van buitenlandse studenten te eisen dat ze onze taal leren die zo’n geringe rol verspreiding in de wereld kent dat de kennis ervan hun op termijn geen voordeel oplevert.

Als Vlamingen en Nederlanders (en als Walen) moeten we ons best doen om in deze geglobaliseerde wereld niet van de kaart te worden geveegd. En Engels is, hoe je het ook draait of keert, de lingua franca van vandaag. Misschien zijn mijn emoties ter zake irrelevant. Maar ik zit ermee. Engels is tenslotte te taal waarvan een reclamefilmpje ons wil doen geloven dat ‘sex’ en ‘Schweppes’ hetzelfde klinken. Of heb ik iets niet begrepen?